درمان و علت و رفع یبوست در کودکان زیر 2 سال و درمان آن در سایت جسارت
یبوست
در کودکان ، یبوست در کودکان زیر 2 سال ، یبوست در کودکان 4 ساله ، یبوست
در کودکان و درمان آن ، یبوست در کودکان یک ساله،یبوست در کودکان زیر یک
سال،یبوست در کودکان شیرخوار،یبوست در کودکان 2 ساله،یبوست در کودکان،یبوست
در کودکان زیر دو سال،درمان یبوست در کودکان زیر 2 سال،علت یبوست در
کودکان زیر 2 سال،رفع یبوست در کودکان زیر 2 سال،یبوست کودکان زیر 2
سال،درمان یبوست کودکان زیر 2 سال،درمان یبوست در کودکان 4 ساله،درمان
یبوست کودکان 4 ساله،یبوست در کودک 4 ساله،درمان یبوست در کودک 4
ساله،یبوست کودک 4 ساله،درمان یبوست کودک 4 ساله،یبوست در نوزادان و درمان
آن،یبوست در نوزادان و درمان آن،علت یبوست در کودکان و درمان آن،یبوست در
کودکان و راههای درمان آن،یبوست نوزادان و درمان آن،علت یبوست کودکان و
درمان آن،یبوست کودکان ودرمان آن،علت یبوست نوزادان و درمان آن،درمان یبوست
در کودکان یک ساله،یبوست کودکان یک ساله،یبوست کودک یک ساله،یبوست کودک یک
ساله،درمان یبوست کودک یک ساله،یبوست در کودک یک ساله،درمان یبوست در کودک
یک ساله،علت یبوست در کودک یک ساله،درمان یبوست کودکان یک ساله،یبوست در
کودکان زیر یک سال،درمان یبوست در کودکان زیر یک سال،رفع یبوست در کودکان
زیر یک سال،درمان یبوست کودکان زیر یک سال،یبوست در کودک زیر یک سال،علت
یبوست در کودکان زیر یک سال،رفع یبوست کودکان زیر یک سال،علت یبوست کودکان
زیر یک سال،درمان یبوست نوزادان زیر یک سال،درمان یبوست در کودکان
شیرخوار،یبوست کودکان شیرخوار،یبوست در کودک شیرخوار،یبوست در کودک 2
ساله،درمان یبوست در کودکان 2 ساله،یبوست کودکان 2 ساله،علت یبوست در کودک 2
ساله،یبوست کودک 2 ساله،درمان یبوست کودکان 2 ساله،رفع یبوست کودک 2
ساله،درمان یبوست کودک 2 ساله،درمان یبوست کودک 2 ساله،یبوست در کودکان زیر
دو سال،درمان یبوست در کودکان زیر دو سال،رفع یبوست در کودکان زیر دو
سال،درمان یبوست در کودکان زیر دو سال،علت یبوست در کودکان زیر دو
سال،یبوست کودکان زیر دو سال،درمان یبوست کودکان زیر دو سال،درمان یبوست
کودک زیر دو سال
در این مطلب از سایت جسارت به درمان و علت و رفع یبوست در کودکان زیر 2 سال و درمان آن می پردازیم.امیدواریم این مطلب مورد توجه شما سروران گرامی قرار گیرد.
به بیانی ساده و شیوا، یبوست به دفع مدفوع سفت و دردناک می‌گویند که با ناراحتی و درد همراه است. البته در بسیاری مواقع به اشتباه
الگوی طبیعی دفع را به حساب یبوست می‌گذارند یا بر خلاف آن، کودک یبوست
دارد، ولی به موقع تشخیص داده نمی‌شود. در نوزادان، ممکن است پس از هر بار
تغذیه با شیر مادر دفع وجود داشته باشد، یا حتی دفع به فواصل هفت روز یک
بار انجام شود، ولی نرم و بدون هر گونه درد و ناراحتی. بنابراین، حتی این
الگوی دفع هم یبوست تلقی نمی‌شود. برخی از والدین تصور می‌کنند که کودکشان
باید هر روز اجابت مزاج داشته باشد، در صورتی که این تفکر چندان صحیح نیست و
تعداد دفعات دفع به اندازه سهولت تخلیه آن اهمیت ندارد. تبدیل شیر مادر به
شیرهای خشک به هر دلیل، می‌تواند عادات روده‌ای نوزادان را به ویژه در دو
سه هفته ابتدای تولد، تغییر دهد. در برخی از این موارد البته به تشخیص
پزشک، افزودن آب بیشتر به شیر خشک می‌تواند جلوی یبوست را بگیرد. نکته دیگر
این که باید به عادات اطفال توجه داشته باشیم. برای مثال برخی از نوزادان
در زمان اجابت مزاج به خود فشار می‌آورند، تا حدی که صورتشان سرخ می‌شود،
اما اگر مدفوع سفتی نداشته باشند، آنها را مبتلا به یبوست در نظر
نمی‌گیریم. در این موارد اگر مشکلات دیگری وجود نداشته باشد، نیاز به اقدام
خاصی نخواهد بود. اغلب اطفال در دوره‌ای از زمان دچار یبوست می‌شوند، ولی
معمولا این دوره‌ها کوتاه‌مدت بوده و درمانهای ساده و معمولی کفایت
می‌کنند. سن شروع تغذیه با غذاهای کمکی ، سن شایع بروز یبوست است. بعد از
شروع غذای کمکی، بعد از رفتن به مهد کودک، بعد از این که کودک از شیر مادر
گرفته می‌شود و زمانی که کودک به مدرسه می‌رود، همگی زمان‌هایی هستند که
یبوست‌های عملکردی که هیچ مشکل زمینه‌ای ندارند، به تدریج خود را نشان
می‌دهد. بیشتر از 90 درصد یبوست‌هایی که پس از ماه‌های اول زندگی دیده
می‌شوند، معمولا ناشی از مشکلی زمینه‌ای نیستند؛ اما بر خلاف آن، یبوست در
دوران نوزادی یا ماه‌های اول تولد، حتما به بررسی تشخیصی نیاز اساسی دارد.
شاید
برایتان جالب باشد کهیبوست در بین کودکان بسیار رایج است. در این عارضه،
اجابت مزاج سخت‌تر صورت می‌گیرد یا فرد به طول کامل از این قابلیت محروم
می‌شود. شیوع یبوست در کودکان دلایل مختلفی دارد. گاهی اوقات نادیده گرفتن
واکنش‌های طبیعی بدن موجب بروز یبوست می‌شود؛ این مورد در میان کودکان
مدرسه‌ای شایع‌تر است. رژیمهای غذایی کم‌فیبر و چاقی نیز می‌توانند باعث
ایجاد یبوست در بین کودکان شوند. علت هرچه باشد، ابتلای کودک به یبوست برای
پدر و مادر ناراحت‌کننده است. درمان یبوست حاد به مداخله پزشکی
از طریق دارو نیاز دارد. به طور معمول، از شیاف گلیسیرین یا داروهای
خوراکی برای درمان یبوست استفاده می‌شود. با این حال، شما می‌توانید از
داروهای خانگی برای کاهش و رفع علائم یبوست فرزند دلبندتان استفاده کنید
واژه یبوست
زمانی بکار می‌رود که مدفوع به حدی سفت باشد که نتواند براحتی از روده خارج
شود. برخی از والدین فکر می‌کنند که شکم کودکشان باید هر روز کار کند، در
صورتی که این تفکر چندان صحیح نیست! تعداد دفعات دفع به اندازه سهولت تخلیه
آن اهمیت ندارد. بعبارت دیگر، در صورتی که فرزند شما براحتی، مدفوعی نسبتا
نرم را تخلیه میکند، دچار یبوست نیست حتی اگر این دفع ، هر چند روز یکبار
اتفاق افتد. امکان دارد یک نوزاد سالم از روزی 4 بار تا یکبار در روز
مدفوع کند. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند ممکن است یکبار به ازای
هر نوبت شیر، دفع داشته باشند. با افزایش سن معمولا تعداد دفعات دفع، کاهش
می‌یابد ولی به حجم آن اضافه می‌شود. در حالت طبیعی یک کودک سه چهار ساله
بین سه تا چهار بار در روز تا سه بار در هفته اجابت مزاج خواهد داشت! تبدیل
شیر مادر به شیرهای خشک به هر دلیل، می‌تواند عادات روده‌ای نوزادان (
خصوصا طی دو سه هفته ابتدای تولد ) را تغییر دهد. در برخی از این موارد (
به صلاحدید پزشک ) افزودن آب بیشتر به شیر خشک می‌تواند جلوی یبوست را
بگیرد. نکته‌ای که ذکر آن خالی از لطف نیست اینکه باید به عادات اطفال توجه
داشته باشیم، برای مثال برخی از نوزادان در زمان اجابت مزاج به خود فشار
می‌آورند، تا حدی که صورتشان سرخ می‌شود، اما اگر مدفوع سفتی نداشته باشند،
آنها را مبتلا به یبوست در نظر نمی‌گیریم. در این موارد اگر مشکلات دیگری
وجود نداشته باشد، نیاز به اقدام خاصی نخواهد بود. اغلب اطفال در دوره‌ای
دچار یبوست می‌شوند. ولی معمولا این دوره‌ها کوتاه مدت بوده و درمانهای
ساده و معمولی کفایت می‌کنند.
آیا کودک
شما آنقدر به کارهای مهم مشغول است که رفتن به توالت را به تعویق
می‌اندازد؟ یا اینکه بخاطر ترس از شروع دردناک حرکات روده، از رفتن به
توالت طفره می‌رود!؟ شاید فکر می‌کنید از وقتی توالت رفتن را به کودکتان
آموزش داده و او را از پوشک گرفته‌اید این مسئله دیگر اهمیتی ندارد! اما
باید بدانید متاسفانه این آموزشها نمی‌توانند جلوی یبوست کودک و عوارض بعدی
آن را بگیرند. به همین دلیل هم دکتر علی اکبر سیاری، دبیرانجمن علمی‌گوارش
و کبد کودکان هفته گذشته اعلام کرد: 30 درصد مراجعه‌کنندگان به متخصصان
کودکان و 25 درصد مراجعه‌کنندگان به فوق تخصص گوارش کودکان از یبوست رنج
می‌برند. اغلب شیرخواران حداقل روزی یکی دوبار شکمشان کار میکند. تا سن 3
سالگی تعداد دفع به روزی یک بار و شاید کمتر، افت میکند. اگر چه تعریف
واحدی برای یبوست بچه‌ها وجود ندارد اما بعضی به دفع مدفوع سفت که توام با
تاخیر و سختی باشد و به مدت 2 هفته طول بکشد یبوست می‌گویند. لازم است
بدانید که این مشکل با علایمی همراه است مثلا: چند روز عقب افتادن دفع
مدفوع، قطر زیاد مدفوع، احساس ناراحتی و درد در هنگام دفع و سفت بودن مدفوع، درد شکم، تهوع و استفراغ،
مشاهده اثر مدفوع مایع در لباسهای زیری کودک که نشانه برگشت مدفوع به روده
است و وجود خون قرمز روشن روی مدفوع سفت. اگر به دنبال مقصر هستید، لازم
است بدانید عوامل مختلفی می‌توانند این مشکل دردناک را در کودک شما ایجاد
کنند که خود شما در راس آنها هستید! مثلا اگر شما قبل از آماده بودن کودک،
آموزش توالت رفتن را شروع کنید؛ ممکن است کودک به دلیل ترس از توالت رفتن
مدفوع خود را مدتهای طولانی نگه دارد. این تصمیم اختیاری برای نرفتن به
دستشویی، کم کم تبدیل به عادتی می‌شود که نمی‌توان به راحتی از شر آن و
یبوست ناشی از آن خلاص شد، چرا که هرچه بیشتر مدفوع در روده باقی بماند،
دفع آن سخت‌تر و دردناک‌تر شده و باعث ترس و خودداری بیشتر کودک از دفع
می‌شود. علت دیگر ایجاد یبوست، رژیمهای غذایی بدون فیبر و کم بودن مصرف
سبزی و میوه در کودک است. در بعضی از کودکان هم خوردن شیر زیاد می‌تواند
منجر به یبوست شود؛ همانطور که در بعضی دیگر از آنها کم تحرکی این کار را
میکند. بد نیست بدانید در 90 درصد موارد، علت ابتلای کودک به یبوست
غیرعضوی است. 10 درصد دیگر یبوست‌ها به دلیل نقص در دستگاه گوارشی،
اختلالات سیستم عصبی، مشکل غدد درون‌ریز(مثل کم‌کاری تیروئید) و یا مصرف
بعضی از داروها روی می‌دهد. بعضی از علل یبوست نوزادان مانند بیماری
هیرشپرونگ اگر در همان ابتدا مورد توجه قرار نگیرد، ممکن است در آینده
عوارض ناگواری برای کودک ایجاد کند بنابراین بهتر است به یبوست نوزادتان
توجه کنید. در صورتی که کودک 24 ساعت پس از تولد دفع نداشته باشد، مبتلا به
یبوست شناخته می‌شود و لازم است برای تشخیص و درمان نزد پزشک اطفال برده
شود .
یبوست در
کودکان به صورت به تأخیر افتادن عمل دفع و مشکل در عبور مدفوع برای یک دوره
حداقل ۱ ماه در نوزادان و کودکان نو پا و ۲ ماه در کودکان بزرگتر است. دفع
مدفوع سفت و سخت و بزرگتر از حد معمول در کودکان دردناک است. یبوست در
کودکان بیماری بسیار رایجی است. یبوست در سه دوره از زندگی کودکان شایع‌تر
می‌شود. دوره اول زمانی است که برای اولین بار غلات، حبوبات و مواد غذایی
جامد به رژیم غذایی نوزاد افزوده می‌شود. دوره دوم در حین آموزش خبر کردن
مدفوع و رفتن به توالت و دوره سوم در حدود سن شروع مدرسه اتفاق می‌افتد.
دفعات و قوام مدفوع در هر دوره از زندگی کودک متفاوت است و هیچ تعریف واحدی
برای موارد طبیعی وجود ندارد. نوزادان معمولاً چهار بار یا بیشتر مدفوع شل
و زرد دارند. در طول سال اول، کودکان ۲ تا ۴ بار در روز اجابت مزاج دارند.
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند معمولاً مدفوع بیشتری از نوزادان
تغذیه تکمیلی تولید می‌کنند و تقریباً پس از هر بارتغذیه با شیر مادر دفع
دارند. پس از یک الی دو ماه تغذیه با شیر مادر دفعات مدفوع کمتر شده اما
هنوز شل است. پس از یک سالگی بیشتر کودکان یک یا گاهی اوقات دو بار اجابت
مزاج خواهند داشت. با این حال، برخی از نوزادان و کودکان خردسال معمولاً هر
۳ الی ۴ روز یک بار مؤفق به دفع مدفوع می‌شوند. برای شناسایی یبوست در
نوزادان و کودکان باید به خونریزی هنگام دفع مدفوع دقت شود. در نوزادان،
نشانه‌هایی از تلاش برای دفع همانند زور زدن و گریه قبل از تخلیه‌ی مدفوع
نرم، نشانه‌ی یبوست نیست. والدین اغلب نگران یبوست فرزندشان هستند اما این
مشکل در کل در کودکان عواقب جدی ندارد. برخی از کودکان مبتلا به یبوست به
طور منظم از درد شکم به خصوص بعد از غذا شکایت می‌کنند. گاهی اوقات، عبور
مدفوع حجیم و سخت ممکن است یک پارگی کوچک در مقعد (شقاق مقعد) کودک ایجاد
کند. شقاق مقعد برای کودکان بسیار دردناک‌تر و غیر قابل تحمل‌تر از
بزرگسالان است که در صورت وجود آن رگه‌هایی از خون قرمز روشن در خارج از
مدفوع یا بر روی دستمال توالت مصرفی دیده خواهد شد. به ندرت، یبوست مزمن
می‌تواند به مشکلات ادراری مانند عفونت مجاری ادراری و شب‌ادراری در کودک
منجر شود
علل بروز
یبوست در کودکان شامل تغییر در عادات غذایی، همچنین عدم مصرف مقادیر کافی
مایعات خصوصا آب در طول فعالیتهای بدنی یا در مناطقی که هوا گرم است،
بی‌توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج، تنبلی تدریجی روده‌ها، تغییر محل
زندگی یا مسافرت، ترس از محیط سرویس بهداشتی به هر دلیل مثلا وجود سوسک، به
هم خوردن نظم طبیعی و روزمره زندگی، شروع تحصیل و یا مصرف بسیاری از
داروها هستند.
۱. آب: اگر
فرزندتان به اندازه کافی در روز آب بنوشد، از شر علائم یبوست خلاص خواهد
شد. در بسیاری از موارد، کاهش آب بدن موجب بروز یبوست می‌شود. اگر فرزندتان
در اجابت مزاج با مشکل مواجه شده و به سختی مدفوع میکند، او را تشویق
کنید که در طول روز حداقل یک و نیم لیتر آب بنوشد تا راحت‌تر عمل دفع را
انجام دهد. همچنین می‌توانید از مخلوط آب گرم و لیمو به عنوان یک درمان
خانگی بسیار عالی برای کمک به هضم غذا استفاده کنید. نوشیدن یک لیوان آب
گرم نیز به رفع یبوست کمک میکند. ۲. میوه کامل: یکی از بهترین راههای
مقابله با یبوست در کودکان خوردن میوه‌های کامل است که سرشار از فیبر
هستند. بعضی از میوه‌ها به رفع علائم یبوست در کودکان کمک می‌کنند: • آلو:
آلو بهترین درمان برای یبوست است؛ شیرینی طبیعی و بافت جالبی که دارد، این
میوه را به یکی از خوراکی‌های محبوب کودکان بدل کرده است. آلو سرشار از
فیبر و سوربیتول است که به نرم شدن مدفوع شما کمک می‌کنند. البته، خوردن
آلوی زیاد باعث می‌شود که مدفوع بیش از اندازه نرم شود. این امر می‌تواند
باعث بی‌اختیاری روده شود. • سیب:
خوردن یک سیب در روز شما را از ابتلا به یبوست در امان نگه می‌دارد. یک
سیب استخوانی، شیرین و آبدار کمک میکند که کودک شما از شر علائم و
نشانه‌های یبوست خلاص شود. این قابلیت سیب به دلیل وجود فیبر زیاد محقق
می‌شود. • گواوا: گواوا حاوی فیبرهای محلول در ساقه و فیبرهای نامحلول در
خود میوه است که باعث تولید ماده‌ای در داخل مقعد شده و تحرک روده‌ها را
آسان‌تر می‌سازد. خوردن این میوه کمک میکند که راحت‌تر عمل دفع را انجام
دهید. • پرتقال:
غیر از اینکه پرتقال منبع ویتامین C است، از فیبر زیادی هم برخوردار است
که می‌تواند به عنوان یک ملین طبیعی شما را از شر یبوست برهاند. به غیر از
این میوه‌ها، میوه‌های دیگری نیز وجود دارند که به هضم غذا کمک کرده و با
عارضه یبوست مقابله می‌کنند. سعی کنید کودکان را به خوردن میوه‌های کامل
تشویق کنید. آب‌میوه‌های حاوی گوشت میوه فاقد فیبر کاملی هستند که در
میوه‌های کامل وجود دارد. ۳. غذاهای سرشار از فیبر: سعی کنید در رژیم غذایی
کودکان بیشتر از غذاهای دارای فیبر مانند غلات و حبوبات استفاده کنید. یک
رژیم غذایی سرشار از فیبر کمک میکند که مدفوع شما نرم‌تر شود. ۴. ملاس:
ملاس یا شیره، قند زیادی دارد و کمک میکند که از شر یبوست و سوء‌هاضمه
خلاص شوید. ملاس منبع منیزیم است و با یبوست مقابله میکند. ۵. روغن زیتون: خوردن ۱ قاشق چای‌خوری روغن زیتون
به همراه ۱ قاشق چای‌خوری آب لیمو در اوایل صبح با معده خالی کمک میکند
که مدفوع شما نرم‌تر شده و راحت‌تر عمل دفع را انجام دهید. ۶. آلوئه‌ورا:
آلوئه‌ورا بیشتر به واسطه مزایای زیبایی‌اش
شناخته شده است، اما نقش قابل توجهی در مقابله با علائم یبوست در کودکان
دارد. مخلوط ۲ قاشق مرباخوری ژل آلوئه ورا با ۱ لیوان آب گرم به یک ملین
بسیار عالی می‌انجامد. ۷. ماست: ماست قابلیت‌های زیادی دارد؛ این ماده
غذایی با نگه داشتن باکتری‌های مفید در روده به درمان یبوست کمک میکند.
این باکتری‌ها با گشودن مسیر خروجی روده باعث می‌شوند که راحت‌تر عمل دفع
را انجام دهید.( ماست پروبیوتیک)
یبوست ممکن
است موجب بروز دردهای شکمی، بی‌اشتهایی و بی‌قراری کودک شود. در شرایطی هم
ممکن است کودک به دلیل دردناک بودن دفع، جلوی آن را بگیرد؛ مثلا، ممکن است
شیرخوار پایش را سیخ کرده و به خودش فشار بیاورد، یا در سنین بالاتر، نوک
پا راه برود و به خودش فشار بیاورد تا جلوی دفع را بگیرد. اگر والدین
متوجه چنین شرایطی نشوند، آب مدفوع جذب شده و یبوست تشدید می‌شود؛ در
نتیجه، دفع بعدی دردناک‌تر خواهد بود. بنابراین نکته مهم این است که این
چرخه معیوب را متوقف کنیم. وجود رگه خون در مدفوع که حتی گاهی به صورت حجم
خون قابل ملاحظه‌ای روی مدفوع می‌چکد، نیز دیگر مشکلی است که می‌تواند موجب
نگرانی والدین شود. یبوست همچنین می‌تواند باعث بی‌اختیاری مدفوع و کثیف
شدن لباس زیر کودک شود. در حقیقت، مدفوع تازه از کنار توده مدفوعی که به
علت یبوست در روده تشکیل شده، نشت کرده و منجر به چنین حالتی می‌شود.
متأسفانه، در چنین شرایطی والدین تصور می‌کنند این مشکل به دلیل تنبلی و
بازیگوشی کودک است، در حالی‌که او اصلا نسبت به این موضوع آگاه نیست. در
صورت بروز چنین مشکلی، نباید کودک را به هیچ وجه دعوا کرد و او را مورد
تنبیه قرار داد
تغییر در
عادات غذائی ، مثلا تبدیل رژیم به سمت غذاهای افراد بالغ، مصرف مقادیر قابل
توجه از شیر گاو خصوصا در اطفال زیر 2 سال، همچنین عدم مصرف مقادیر کافی
مایعات ، خصوصا آب در طول فعالیتهای فیزیکی یا در مناطقی که هوای گرم است، و
نیز بی‌توجهی به نیاز بدن به اجابت مزاج مثلا در اثر بازیگوشی مفرط کودک و
تنبلی ترریجی روده‌ها ، تغییر محل زندگی یا مسافرت ، ترس از محیط توالت به
هر دلیل مثلا وجود سوسک یا … ، بهم خوردن نظم طبیعی و روزمره زندگی ، شروع
تحصیل ، مصرف بسیاری از داروها ، و … . یبوست می‌تواند باعث دردهای قولنجی
(کرامپی) ناشی از عبور سخت مدفوع، باد کردن شکم ، و حتی تهوع شود، همچنین
وجود رگه‌هائی از خون روشن در اثر ایجاد شقاق مقعدی (فیسور آنال) نیز از
دیگر علائم یبوست بشمار میروند، که اغلب با درمان مناسب، برطرف خواهند شد.
یکی دیگر از
راههای پیشگیری و درمان یبوست ورزش منظم است. کودک خود را به حرکت و
بازی‌های پرتحرک تشویق کنید و مطمئن باشید که این کار می‌تواند به حل مشکل
یبوست کمک کند. اگر می‌خواهید توالت رفتن را به کودک خود یاد دهید و
می‌بینید که او مقاومت کرده و مدفوع خود را نگه می‌دارد؛ این کار را به
تعویق انداخته و چند هفته یا چند ماه دیرتر دوباره تلاش کنید. اگر کودکتان
مدفوع خود را نگه داشته و این کار موجب نشت مدفوع شده و لباس او را کثیف
میکند، عصبانی
نشوید و کاری نکنید که او احساس شرمندگی کند. این عصبانیت فقط مشکل را
وخیم‌تر میکند. در عوض بهتر است زمانی که احساس کردید حرکات روده او شروع
شده با عبارات مثبت و آرام به او گوشزد کنید که “الان وقت آن است که
دستشویی بروی.” حتی می‌توانید برای تشویق کودک برای این کار به او جایزه هم
بدهید. بهتر است این جایزه یک فعالیت مورد علاقه کودک باشد. اگر او از
رفتن به توالت خودداری کرد؛ جایزه به توالت رفتن را به نوبت بعد موکول
کنید. روده هر انسانی پس از غذا خوردن فشرده می‌شود تا غذا را در مسیر خود
به انتهای روده به حرکت در آورد. شما می‌توانید از این واقعیت علمی برای
کمک به کودکتان استفاده کنید. یعنی بعد از هر غذا او را روی لگن بنشانید. 5
تا 10 دقیقه نشستن در هر نوبت کافی است. در این زمان می‌توانید با خواندن
قصه یا شعر، استرس را از او دور کنید.
در ۹۵ درصد از کودکان، یبوست ناشی از
عادات غذایی و مشکلات رفتاری است. یبوست با علل تغذیه‌ای و رفتاری یبوست
عملکردی نامیده می‌شود. رژیم غذایی کم آب و کم فیبر، فاقد میوه و سبزیجات
باعث یبوست می‌شود.مسائل رفتاری مانند استرس و حسادت ناشی از تولد فرزند
دیگر در خانواده، مقاومت در برابر آموزش توالت و تمایل به نگه داشتن مدفوع
به دلایل درد ناشی از شقاق مقعد یا مشغول بودن به بازی می‌تواند منجر به
یبوست کودک شود. آسیبهای وارد شده به مقعد کودک ناشی از سوء استفاده جنسی
نیز باعث خودداری از اجابت مزاج خواهد شد. کودک با نگه داشتن مدفوع وارد یک
چرخه معیوب می‌شود به این صورت که هر بار به تأخیر انداختن عمل دفع به هر
دلیلی مدفوع را سفت‌تر و دفع بعدی را مشکل‌تر میکند. گاهی اوقات مدفوع شلی
که بالای مدفوع سفت و حجیم قرار گرفته از کناره‌های مقعد نشت میکند و
منجر به کثیف شدن لباس زیر کودک خواهد شد که در این صورت وقتی والدین با
این مدفوع شل مواجه می‌شوند، فکر می‌کنند کودک دچار اسهال
شده است، در حالی‌که مشکل اصلی یبوست است.برخی علل یبوست در کودکان نادر
بوده و در حدود ۵ درصد از دلایل یبوست کودکان ناشی از مصرف داروهای حاوی
مخدر است. این مورد بیشتر در نوزادان متولد شده از مادران معتاد شیوع دارد.
این اختلال یکی از انواع یبوست آلی است.
در هر حال
به خاطر داشته باشید ممکن است درمان یبوست کودکتان ماه‌ها طول بکشد. گاهی
این یبوست علتی جدی‌تر از یک رژیم غذایی نامناسب دارد و در این صورت لازم
است حتما پزشک کودکان یا متخصص گوارش کودک شما را بررسی کند. بنابر این در
صورت درمان نشدن یبوست با بهبود تغذیه و مصرف مایعات کافی، حتما کودک خود
را نزد پزشک ببرید و بدون تجویز پزشک از داروهای ضدیبوست استفاده نکنید.
درمانهای خودسرانه و عوامانه مثل صابون زدن به محل دفع و استفاده خودسرانه
از شیاف و داروهای دیگر شل‌کننده، نه تنها باعث درمان این عارضه نمی‌شود بلکه حتی ممکن است منجر به سوراخ شدن روده بزرگ و مرگ کودک شود.
در مراحل
اولیه بهتر است میزان مایعات مصرفی و فیبر رژیم غذایی افزایش یابد. همچنین،
در صورتی که تغذیه تکمیلی کودک شروع شده، می‌توانیم از آلو، کدو سبز و کدو حلوایی
نیز در غذاهای او استفاده کنیم. اما در مراحل بعدی ممکن است نیاز باشد از
داروهایی خاص استفاده شود؛ البته این داروها معمولا بی‌ضرر هستند، اما باید
حتما تحت نظر پزشک مصرف شوند. در موارد خیلی شدید نیز نیاز است، درمان
سنگینی انجام شده و تخلیه روده صورت گیرد. مهم‌ترین اصل، آموزش و آگاهی
والدین است. آنها باید بدانند یبوست مشکل نگران‌کننده‌ای نیست، ولی به زمان
کافی برای درمان نیاز دارد. یکی از شایع‌ترین علل شکست درمان، قطع ناگهانی
دارو است؛ به این معنی که والدین پس از بهبود یبوست، دارو را قطع کرده و
دیگر مراجعه نمی‌کنند؛ البته هنگامی که دارو را کم می‌کنیم، انتخاب رژیم
غذایی مناسب اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. همچنین معمولا توصیه می‌کنیم که
کودکان، 10 دقیقه بعد از وعده‌های غذایی چه دفع داشته باشند و چه نداشته
باشند، 5 دقیقه روی لگن یا توالت بنشینند تا کم‌کم الگوی دفع مجدد برقرار
شود. چنانچه یبوست درمان نشود، مزمن شده و با پیشرفت آن، دوره درمان هم
مشکل و طولانی خواهد شد. مشخص‌ترین علامت یبوست مزمن، دفع مشکل و دردناک
مدفوع است. معمولا با عبور مدفوع، این درد برطرف می‌شود، تا بار دیگر که
مجددا نیاز به دفع باشد، این روند تکرار خواهد شد. شدت این دردها می‌تواند
به حدی باشد که کودک را از انجام اجابت مزاج تا مدتها منصرف کند. در این
گونه موارد بهترین کار مراجعه به پزشک و انجام توصیه‌های متخصص است.
در برخی
موارد، به دلایلی که بسیاری از آنها هنوز ناشناخته‌اند ، یبوست کودک برطرف
نشده و بگونه‌ای می‌شود که محتاج درمان خواهد بود، این حالت را یبوست مزمن
می‌نامند. مشخص ترین علامت این حالت دفع مشکل و دردناک مدفوع است. معمولا
با عبور مدفوع این درد برطرف می‌شود، تا بار دیگر که مجددا نیاز به دفع
باشد که این سیکل تکرار خواهد شد. شدت این دردها می‌تواند به حدی باشد که
کودک را از انجام اجابت مزاج تا مدتها منصرف کند! (تشدید مشکل). وجود شقاقی
در اطراف مقعد (فیسور) که باعث دردناکی حرکات روده‌ای می‌شود و طفل را از
انجام اجابت مزاج بر حذر می‌دارد، این مسئله نسبتا شایع بوده و بمرور زمان
با تشدید یبوست شدیدتر هم می‌شود. ناخوشیهای خفیف و گذرا با اختلال
تغذیه‌ای، تب،
و کاهش یا ازبین رفتن فعالیتهای فیزیکی که عادات طبیعی روده را بر هم
می‌زنند، مشکلات روحی و خلقی یا یادگیری که توالت کردن را با اشکال مواجه
می‌کنند، دعوا کردن کودک بخاطر اجابت مزاج و … نیز از جمله علل یبوست مزمن
هستند. تغییر محیط، برای مثال رفتن به مدرسه و ترس از توالت آنجا، یا
ناتوانی در تمیز کردن خود، نداشتن فرصت کافی برای اجابت مزاج، نیز از جمله
علل این مشکل بشمار میروند. مقعد در حقیقت ساختمانی عضلانی دارد و بمرور
زمان و در اثر تجمع مواد دفعی، کشیدگی پیدا کرده و حالت تنبلی بخود می‌گیرد
به همین دلیل درمان یبوست مزمن معمولا به چند ماه وقت زمان نیاز دارد و در
این مدت باید علل ایجاد کننده آن را شناسائی و برطرف کرد به همین دلیل از
نگرفتن پاسخ مناسب در این مدت ناامید نشوید و درمان مناسب را به همراه
اصلاح مشکلات زمینه‌ای و علل تشدید کننده یبوست را ادامه دهید. بندرت یبوست
مزمن در اثر مشکلات مهمی از قبیل : فیبروز کیستیک، بیماری هیرشپرونگ،
مسمومیت با سرب، پرکاری غدد پاراتیروئید، کم کاری غده تیروئید و آسیبهای
نخاعی پدید می‌آید. تشخیص و درمان این موارد نیاز به متخصصین مربوطه دارد
پزشک به منظور درمان صحیح یبوست کودک
ابتدا باید علت اصلی آن و نوع مربوط به رژیم غذایی و رفتاری غلط یا نوع آلی
را تشخیص دهند. با توجه به علایم کودک می‌توان به علت آن پی برد، برخی
نشانه‌های یبوست آلی شامل طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت اول پس از تولد نوزاد هیچ
مدفوعی دفع نکند از دست دادن تون عضلانی در نوزادان به صورتی که توانایی
مکیدن شیر هم کاهش می‌یابد در کودکان بزرگتر به صورت بی‌اختیاری مدفوع، درد
پشت، ضعف پا یا مشکلاتی در راه رفتن بروز میکند کودک وزن کم کند و یا
سرعت رشد کند و ضعیفی داشته باشد اشتها و میل به غذای کودک کاهش یابد در
مدفوع کودک خون رویت شود تب استفراغ تورم شکم درد شکم با بروز هر یک از
علایم هشدار دهنده‌ی بیماری یبوست والدین باید هشیارانه عمل کرده و فرزند
خود را فوری نزد پزشک ببرند تا اقدامات لازم صورت گیرد
پزشکان در
مورد علایم کودک و تاریخچه‌ی پزشکی کودک سؤالاتی از والدین می‌پرسد و سپس
یک معاینه فیزیکی ملایم انجام می‌دهد. معمولاً با توجه به آن‌چه که در طول
بررسی سوابق بیماری و معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تکمیلی به دست می‌آید،
علت یبوست مشخص می‌گردد. پزشک بسته به شدت نشانه‌های کودک، توصیه به تلاش
درمانهای خانگی ساده یا درمان دارویی میکند. در نوزادانی که طی ۲۴ الی ۴۸
ساعت ابتدایی پس از تولد هیچ گونه دفع مدفوعی نداشته‌اند باید یک معاینه
کلی برای رد بیماری هیرشپرونگ و دیگر اختلالات جدی گوارشی انجام شود. در
نوزادان و کودکان بزرگتر پزشک در مورد آغاز یبوست بعد از یک رویداد خاص
مانند معرفی غلات یا سایر غذاهای جامد برای اولین بار، خوردن عسل،
شروع آموزش توالت یا شروع مدرسه نیز سؤالاتی می‌پرسد. همچنین در تمام
گروه‌های سنی سؤالاتی در مورد رژیم غذایی و اختلالات ناشی از سموم و
داروهای حاوی مخدر که می‌تواند یبوست ایجاد کند پرسیده می‌شود. در معاینه‌ی
فیزیکی کودک مبتلا به یبوست علاوه بر نشانه‌های بیماری، قد و وزن کودک را
اندازه‌گیری و او را از نظر تأخیر در رشد کنترل می‌کنند. در معاینه‌ی
بالینی، شکم، مقعد (از جمله معاینه راست روده با روش انگشتی) و عملکرد عصب
(که می‌تواند بر چگونگی عملکرد دستگاه گوارش تأثیر گذارد) را تحت بررسی
قرار می‌دهند. کودکانی که به درمان پاسخ نمی‌دهند نیاز به آزمایش‌های
تخصصی‌تر برای بررسی اختلالات جدی‌تر و تصویربرداری اشعه ایکس از شکم دارند
مصرف
بی‌رویه شیر می‌تواند سبب بروز یبوست شود. کودکانی که پس از 2 سالگی مقادیر
زیادی شیر در روز مصرف می‌کنند، مستعد ابتلا به یبوست هستند. بنابراین،
بعد از 2 سالگی توصیه می‌شود بیش از 450 میلی‌لیتر شیر در روز مصرف نشود.
مصرف زیاد شیر همچنین، می‌تواند کم‌خونی
فقرآهن نیز ایجاد کند. با وجود این حذف کامل شیر از رژیم غذایی کودکان
مبتلا به یبوست نیز صحیح نیست، بلکه باید در حد تعادل استفاده شود. در این
میان، یکی از مهم‌ترین زمان‌های شروع یبوست، زمان قطع شیر مادر و شروع مصرف
شیر خشک یا شیر پاستوریزه است.
از نوشیدن
مقدار کافی مایعات خصوصا آب، در کودکتان مطمئن شوید، در صورتی که تغذیه
کودکتان را از شیر مادر به شیرهای مصنوعی تغییر داده‌اید، با نظر پزشکتان
مقدار آب آن را افزایش دهید. در کودکان بالای 6 ماه آب میوه‌هایی مثل آب
سیب و گلابی
برای برطرف کردن یبوست استفاده کرد، می‌توانید با مقادیر کم شروع کنید و
بمرور میزان آن را افزایش دهید. در صورتی که آب میوه‌ها برای برطرف کرن
یبوست مؤثر نبودند، از رژیمهای غذائی پر فیبر، دو بار در روز استفاده کنید.
از غذاهای پر فیبر اطفال می‌توان به انواع لوبیاها، نخود سبز، زردآلو، آلو و اسفناج اشاره کرد. ماساژ
ملایم شکم کودک، می‌تواند از تا حدی مشکل او را برطرف کند، همچنین
خواباندن او به پشت و خمیده نمودن پاهایش بسمت شکم، به همراه چرخش ملایم در
جهت عقربه‌های ساعت نیز روش نسبتا مؤثری در برطرف کردن این مشکل می‌باشد.
در کودکان بالای 6 ماه که از این روش نتیجه نگرفته باشند می‌توان (زیر نظر
پزشک) از شیافهای گلیسرین برای نرم کردن مدفوع استفاده کرد. استفاده از این
شیافها تنها برای یک تا دو بار مجاز است. در صورتی که پاسخ مناسبی از این
کار حاصل نشد، حتما با پزشک خود مشورت نمائید. استفاده از روشهای تنقیه یا
مصرف شل کننده‌های مدفوع بدون تجویز پزشک، توصیه نمی‌شود.
در کودکان زیر 3 ماه اگر یبوست بیشتر از
24 ساعت بطول انجامید و در کودکان 3 ماهه تا 11 ساله اگر یک هفته درمان در
منزل مفید واقع نشد، همچنین در موارد مزمن اگر بمرور بر شدت بیماری افزوده
شود، یا مشکلات جدیدی در حال پیدایش است، درد مقعدی یا دردهای شکمی بوجود
آیند، یا نسبت به قبل افزایش یابند، تب به تابلوی بیماری افزوده شود، خون
در مدفوع دیده شود، مقدار آن نسبت به قبل بیشتر شود، یا بیشتر از یک هفته
ادامه یابد، حتما با پزشک خود مشورت کنید.
درمان
یبوست در کودکان بستگی به علت به وجود آورنده آن دارد. در یبوست‌های
عملکردی اقدامات درمانی شامل تغییر در رژیم غذایی تغییرات رژیم غذایی در
کودکان شامل دادن ۳۰ تا ۱۲۰ میلی‌لیتر آب آلو، گلابی یا سیب روزانه است. در
نوزادان کمتر از ۲ ماه، ۱ قاشق چای خوری (۵ میلی لیتر) از شربت ذرت
را می توان به برنامه‌ی غذایی کودک در صبح و شب اضافه کرد. نوزادان و
کودکان بزرگتر باید به مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غلات و حبوبات حاوی فیبر
بالا تشویق شوند و مصرف غذاهای یبوست‌آور مانند شیر و پنیر کم شود. دادن
غذاهای حاوی فیبر فراوان در کنار مایعات باعث می‌شود مدفوع حجیم، نرم و دفع
آن برای کودک آسان شود. ورزش و فعالیت بدنی نیز به اجابت مزاج کودک کمک
میکند. در کودکانی که به تازگی از شیر گرفته می‌شوند و مستعد یبوست هستند،
توصیه می‌شود حتماً مواد غذایی حاوی فیبر بالا مانند میوه، سبزیجات، غلات و
نان سبوس‌دار داده شود. تغییر رژیم غذایی کودک به یک رژیم پر فیبر ظاهراً
آسان است اما عملی کردن آن اغلب مشکل خواهد بود. برای مثال بهتر است برنامه
غذایی کودک با این وعده‌های غذایی چیده شود که عبارت است از: یک وعده
غذایی سیب زمینی با لوبیای پخته یا سوپ سبزیجات با نان؛ کلوچه زردآلو خشک یا کشمش
به عنوان تنقلات؛ فرنی یا دیگر غلات با فیبر بالا به عنوان صبحانه؛ مصرف
میوه در هر میان وعده؛ اضافه کردن پودر سبوس به ماست مصرفی کودک اصلاح
رفتار رفتارهای غلط کودکان نیاز به آموزش و اصلاح دارد. کودکان باید به
رفتن به توالت بعد از مصرف وعده‌های غذایی به مدت ۵ الی ۱۰ دقیقه تشویق
شوند. نشستن در توالت بعد از صرف غذا به انجام عمل دفع کمک خواهد کرد، زیرا
غذا خوردن خود حرکت گوارشی را تحریک میکند.کودکان اغلب به حرکات روده‌ای و
احساس دفع بی‌توجهی می‌کنند و آن را نادیده می‌گیرند. این روش به منظم شدن
حرکت روده‌ای کمک میکند نرم کننده های مدفوع و مسهل اگر یبوست کودک به
اصلاح رفتاری و تغییر در رژیم غذایی پاسخ ندهد، ممکن است پزشک داروهای خاصی
که در نرم کردن مدفوع مؤثر هستند و داروهای افزایش‌دهنده حرکت خود به خودی
روده و دستگاه گوارش را توصیه کند. این داروها شامل پلی اتیلن گلیکول،
لاکتولوز، روغن‌های معدنی، شیر منیزی (هیدروکسید منیزیم)، سنا و بیزاکودیل
است. بسیاری از این داروها اکنون در دسترس و بدون نسخه قابل تهیه هستند. با
این حال، دوز این داروها باید بر حسب وزن، سن و شرایط کودک و همچنین شدت
یبوست تجویز شود. بنابراین، پدر و مادرها باید از مصرف خودسرانه‌ی دارو
برای کودک خود بپرهیزند و حتماً با نظر پزشک و میزان و مقدار توصیه شده
استفاده کنند. هدف از درمان دارویی نرم شدن مدفوع و اجابت مزاج آسان است.
در موارد شدیدتر یبوست گزینه‌های دیگر شامل تنقیه ملایم در بیمارستان و
عواملی مانند روغن معدنی با مقادیر زیادی از مایعات خوراکی را تجویز
می‌کنند، اگر این درمان‌ها نیز بی‌اثر بود، ممکن است نیاز به بستری کودک
باشد. در نوزادان معمولاً نمی‌توان هر درمانی را استفاده کرد و اغلب نیاز
به درمان خاصی نیست و به طور معمول، یک شیاف گلیسیرین کافی است. در نوزادان
شیر مادر خوار باید شیردهی ادامه داده شود و در نوزادان شیر خشکی بهتر است
با نظر پزشک نوع شیر خشک تغییر کند. بعد از چهار ماهگی با نظر پزشک
می‌توان مقدار کمی آب جوشیده و ولرم نیز به نوزاد داد. برای حفظ دفع مدفوع
منظم، برخی از کودکان نیاز به مصرف مکمل‌های غذایی (مانند پسیلیوم) است که
بدون نسخه هم قابل تهیه هست ولی باید دقت کرد که حتماً باید میزان کافی آب
در روز بنوشند تا دارو مؤثر واقع شود. ماساژ شکم کودک به آرامی نیز به
عنوان یک اقدام کمکی می‌تواند در فعالیت و حرکات روده‌ای مفید باشد. هنگامی
که یبوست کودک نتیجه‌ی مصرف داروها و یا سم است، باید علاوه بر درمان آن،
علت اصلی را نیز اصلاح و برطرف نمود. در یبوست‌های آلی که معمولاً یک
بیماری زمینه‌ای یا اختلال مادرزادی کودک را مستعد ابتلا به یبوست کرده
است، باید علاوه بر رفع یبوست فعلی، اقدامات درمانی لازم برای رفع علت اصلی
نیز صورت گیرد
